Design Thinking là một quy trình giải quyết vấn đề tập trung vào người dùng. Nó giúp chúng ta lắng nghe thấu hiểu nhu cầu, mong muốn và hành vi của người học, từ đó sáng tạo ra những trải nghiệm học tập cá nhân hóa cho học viên của mình.
Bằng cách áp dụng Design Thinking vào Thiết kế trải nghiệm học tập (Learning Design) chúng ta có thể tạo ra những bài giúp nâng cao hiệu quả học tập và tạo ra những trải nghiệm học tập sáng tạo cho người học. Bài viết này sẽ cho bạn biết áp dụng quy trình 5 bước của Design Thinking vào thiết kế trải nhiệm học tập cho nhân sự:
Đọc thêm:
Thiết kế đào tạo (Instructional Design)
Design thinking là gì? 5 Giai đoạn của Design Thinking
Design Thinking (hay còn gọi là Tư duy thiết kế) là một phương pháp tư duy tiếp cận sáng tạo để giải quyết vấn đề, đặc biệt là những vấn đề phức tạp và không xác định rõ ràng. Nó dựa trên việc hiểu sâu sắc người dùng, tiếp cận thực tế bằng tư duy hình ảnh và thử nghiệm nhanh chóng để tìm ra giải pháp và cải tiến.
Thuật ngữ này bắt nguồn từ cuốn sách “Productive Thinking” nói về những nghiên cứu tâm lý liên quan đến tăng hiệu quả của các giải pháp tư duy của tác giả Max Wertheimer.
Quy trình này thường bao gồm năm giai đoạn:
1.Thấu hiểu (Empathize)
2. Xác định (Define)
3. Sáng tạo (Ideate)
4. Mô hình hóa (Prototype)
5. Thử nghiệm (Test)
Lợi ích của Design Thinking
Lợi ích của Design Thinking nằm ở khả năng tạo ra các giải pháp đột phá và hướng tới con người. Nó giúp các tổ chức:
- Thúc đẩy đổi mới thông qua việc khuyến khích tư duy ngoài khuôn khổ và thử nghiệm liên tục. Trong môi trường áp dụng nguyên tắc Design Thinking, không có ranh giới giữa cấp trên và cấp dưới, và mọi ý kiến đều được trân trọng. Điều này tạo điều kiện cho mọi người tự do thể hiện ý tưởng.
- Tăng cường sự hợp tác, tạo điều kiện cho sự đồng lòng và sáng tạo chung. Qua việc xây dựng các nhóm đa dạng, mỗi thành viên đóng góp kiến thức và kinh nghiệm riêng, tạo nên một môi trường làm việc giàu sáng kiến và giải pháp sáng tạo.
- Giảm rủi ro khi phát triển sản phẩm mới bằng cách kiểm tra ý tưởng sớm và thường xuyên.
- Tập trung vào các vấn đề cốt lõi: Design Thinking không chỉ đẩy mạnh sự sáng tạo và đổi mới mà còn chú trọng vào việc tạo ra giá trị thực sự và giải quyết vấn đề từ gốc rễ. Phương pháp này giúp chúng ta nhận diện được bản chất của vấn đề, không chỉ là những triệu chứng bề ngoài, từ đó tìm ra giải pháp có tính đột phá.
Áp dụng quy trình của Design Thinking vào Thiết kế Trải nghiệm Học tập
Gian đoạn 1: Thấu hiểu người học (Empathize):
Thấu hiểu người học là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quy trình Design Thinking. Ở giai đoạn này, chúng ta tiến hành nghiên cứu sâu để hiểu rõ nhu cầu, mong muốn và thách thức mà người học đang đối mặt. Qua quan sát, phỏng vấn, và tham gia cùng họ, chúng ta có thể thu thập thông tin quý giá giúp định hình quá trình giáo dục phù hợp.
Cách thức:
- Phỏng vấn: Thực hiện phỏng vấn trực tiếp hoặc trực tuyến với người học để hiểu rõ hơn về trải nghiệm và quan điểm của họ.
- Khảo sát: Sử dụng khảo sát trực tuyến hoặc phiếu khảo sát để thu thập dữ liệu định lượng về nhu cầu và mong muốn của người học.
- Quan sát: Quan sát hành vi học tập của người học trong môi trường tự nhiên để hiểu rõ hơn về cách họ tương tác với tài liệu học tập và môi trường học tập.
- Nghiên cứu: Phân tích dữ liệu học tập hiện có, chẳng hạn như điểm số, tỷ lệ hoàn thành bài tập và phản hồi từ giáo viên, để xác định những thách thức và cơ hội tiềm ẩn.
Gian đoạn 2: Xác định vấn đề của học viên (Define):
Sau khi đã thấu hiểu người học, bước tiếp theo là xác định rõ ràng vấn đề mà học viên gặp phải. Đây là giai đoạn tổng hợp thông tin và định nghĩa vấn đề một cách cụ thể, từ đó tạo ra một bản định nghĩa vấn đề rõ ràng, giúp hướng dẫn quá trình sáng tạo giải pháp.
Cách thức:
- Sắp xếp thông tin: Sắp xếp và phân loại dữ liệu thu thập được theo các chủ đề và xu hướng chính.
- Xác định nguyên nhân gốc rễ: Sử dụng các kỹ thuật như sơ đồ xương cá và 5W1H để xác định nguyên nhân gốc rễ của các vấn đề.
- Tạo personas: Tạo personas (mô hình người dùng) để mô tả các nhóm người học khác nhau và nhu cầu cụ thể của họ.
- Phát biểu vấn đề: Phát biểu rõ ràng các vấn đề cần giải quyết một cách súc tích và dễ hiểu.
Gian đoạn 3: Sáng tạo ý tưởng (Ideate):
Suy nghĩ và đưa ra nhiều giải pháp sáng tạo để giải quyết các vấn đề đã xác định ở giai đoạn 2. Ở giai đoạn này, chúng ta sử dụng các thông tin đã thu thập được để tạo ra một loạt ý tưởng. Mục tiêu là phát triển càng nhiều giải pháp tiềm năng càng tốt, không giới hạn bởi các giả định hay rào cản thông thường. Đây là lúc để tư duy mở và sáng tạo không giới hạn.
Cách thức:
- Brainstorming: Sử dụng các kỹ thuật brainstorming để khuyến khích tư duy sáng tạo và tạo ra nhiều ý tưởng nhất có thể.
- Bản đồ tư duy: Tạo bản đồ tư duy để trực quan hóa các ý tưởng và mối quan hệ giữa chúng.
- Kỹ thuật SCAMPER: Sử dụng kỹ thuật SCAMPER (Substitute, Combine, Adapt, Modify, Put to another use, Eliminate, Reverse) để biến đổi và cải tiến các ý tưởng hiện có.
- Lựa chọn ý tưởng: Đánh giá và lựa chọn những ý tưởng sáng tạo, khả thi và phù hợp nhất với nhu cầu của người học.
Gian đoạn 4: Xây dựng nguyên mẫu (Prototype):
Mục tiêu: Các ý tưởng sáng tạo nhất sẽ được chọn lọc và phát triển thành nguyên mẫu. Nguyên mẫu là phiên bản đơn giản của sản phẩm hoặc giải pháp, được tạo ra để kiểm tra và thẩm định ý tưởng. Qua đó, chúng ta có thể nhanh chóng nhận ra điểm mạnh và điểm yếu để cải tiến.
Cách thức:
- Nguyên mẫu thô sơ: Tạo ra những nguyên mẫu thô sơ, đơn giản và ít tốn kém để kiểm tra nhanh chóng tính khả thi của ý tưởng.
- Nguyên mẫu trung gian: Phát triển các nguyên mẫu chi tiết hơn, mô phỏng nhiều tính năng và chức năng của giải pháp.
- Nguyên mẫu cao cấp: Tạo ra các nguyên mẫu gần như hoàn chỉnh, mô phỏng trải nghiệm người dùng thực tế.
- Lựa chọn công cụ: Sử dụng các công cụ phù hợp để tạo nguyên mẫu, chẳng hạn như phần mềm thiết kế, công cụ mô phỏng hoặc công cụ tạo nguyên mẫu trực tuyến.
Đọc thêm: 8 nguyên tắc thiết kế trải nghiệm học tập LXD-er cần biết
Gian đoạn 5: Thử nghiệm (Test):
Giai đoạn cuối cùng là thử nghiệm nguyên mẫu với người học. Qua việc thu thập phản hồi, chúng ta có thể hiểu được tác động thực tế của giải pháp và tiến hành điều chỉnh cần thiết. Đây là bước quan trọng để đảm bảo rằng sản phẩm cuối cùng sẽ đáp ứng được nhu cầu của người học một cách tốt nhất.
Cách thức:
- Thử nghiệm người dùng: Thực hiện các buổi thử nghiệm người dùng để quan sát cách người học tương tác với nguyên mẫu và thu thập phản hồi của họ.
- Phỏng vấn: Phỏng vấn người học sau khi thử nghiệm để hiểu rõ hơn về trải nghiệm và ý kiến của họ.
- Phân tích dữ liệu: Phân tích dữ liệu thu thập được từ các buổi thử nghiệm người dùng để xác định những điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội cải tiến cho giải pháp.
- Cải tiến giải pháp: Dựa trên kết quả phân tích dữ liệu, thực hiện các thay đổi và cải tiến cần thiết cho giải pháp để nâng cao hiệu quả và trải nghiệm người dùng.
- Lặp lại: Lặp lại quy trình Design Thinking (từ Empathize đến Test) để tiếp tục cải thiện giải pháp và đảm bảo đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người học.
Lưu ý:
Design Thinking là một quy trình lặp đi lặp lại, không có điểm kết thúc. Chúng ta có thể áp dụng Design Thinking nhiều lần để liên tục cải thiện trải nghiệm học tập cho người học.
Quan trọng là phải có sự tham gia của người học trong suốt quá trình Design Thinking. Phản hồi và ý kiến của người học đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và cải thiện giải pháp.
Kết luận
Trong thế giới cạnh tranh khốc liệt và thay đổi không ngừng, Design Thinking (Từ duy thiết kế) đã cung cấp một cách tiếp cận linh hoạt và thực tế, giúp doanh nghiệp không chỉ kiểm soát quy trình phát triển sản phẩm mới mà còn phát triển năng lực nhân sự. Điều này đảm bảo rằng mọi sản phẩm mới không chỉ đáp ứng nhu cầu của khách hàng mà còn mang lại giá trị lâu dài cho doanh nghiệp.
Design Thinking chính là phương pháp được nhiều doanh nghiệp lớn như Pepsi, Nike, Apple, Google, Uber,Facebook,… áp dụng để phát triển năng lực lãnh đạo cho nhân sự. Với việc áp dụng Design Thinking, các tổ chức có thể đối mặt với thách thức và rủi ro một cách tự tin, biến chúng thành cơ hội để tạo ra sự đổi mới và thành công bền vững.
Xem thêm:
Một nhà thiết kế trải nghiệm học tập (Learning Experience Designer) cần có những kỹ năng gì?
UI/UX trong eLearning và những nguyên tắc cần lưu ý
