Hotline:

0868.568.247 - 0912.27.27.25

Lịch sử phát triển ngành Thiết kế đào tạo (Instructional Design)

Le Hai
Trang chủ » Chuyên chia sẻ kiến thức & kinh nghiệm về eLearning » Thiết kế đào tạo (Instructional Design) » Lịch sử phát triển ngành Thiết kế đào tạo (Instructional Design)

Thiết kế đào tạo (Instructional Design) được hình thành từ những năm Thế chiến II, xuất phát từ nhu cầu cấp thiết trong việc đào tạo một lực lượng lớn nhân sự quân sự một cách hiệu quả và nhanh chóng. Thời điểm đó, các nhà tâm lý học và giáo dục học hàng đầu đã được tập hợp để xây dựng những chương trình huấn luyện mang tính chiến lược, đánh dấu sự ra đời của một lĩnh vực chuyên môn mới.

Qua nhiều thập kỷ, thiết kế đào tạo đã không ngừng phát triển, từ vai trò hỗ trợ mang tính chất thụ động trong tổ chức, đến nay đã trở thành một lĩnh vực chiến lược trong quản trị nguồn nhân lực. “Đào tạo và Phát triển” không chỉ đơn thuần là một chức năng nội bộ mà còn được xem như một lợi thế cạnh tranh, góp phần thúc đẩy sự thành công bền vững của các tổ chức và doanh nghiệp.

Bài viết này sẽ điểm lại những cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển của lĩnh vực Thiết kế Đào tạo, đồng thời phân tích cách thức nó đã chuyển mình qua các giai đoạn để đáp ứng nhu cầu ngày càng phức tạp và đa dạng của thời đại.

1. Giới thiệu về Thiết kế đào tạo

Giới thiệu về Thiết kế đào tạo

Thiết kế Đào tạo (Instructional Design) là một lĩnh vực đa ngành dựa trên các phương pháp hay nhất về lý thuyết học tập, tâm lý học, tư duy thiết kế, học tập kỹ thuật số và giảng dạy để tạo ra các chương trình, khóa học đào tạo hiệu quả nhất cho các nhóm người học cụ thể.

Quá trình thiết kế đào tạo (ID) là dựa trên các lý thuyết học tập và khung lý thuyết để phát triển các giải pháp giảng dạy đáp ứng nhu cầu học tập và phát triển của tổ chức. Các nhà tâm lý học đã phát triển ID như một quy trình có hệ thống tập trung vào việc cung cấp hướng dẫn theo cách hiệu quả nhất có thể.

Thiết kế Đào tạo là không chỉ là viết chương trình giảng dạy mà còn xem xét đến hành vi của người học và xem xét những tài liệu, phương pháp và công nghệ nào sẽ thay đổi nhận thức và hành động của người học một cách hiệu quả nhất. Nó xem xét cách ứng dụng công nghệ và các công cụ học tập nên được thiết kế, ứng dụng như thế nào để tạo ra trải nghiệm học tập tốt.

Tìm hiểu thêm: Instructional Design: Tổng quan thiết kế đào tạo

2. Tóm tắt lịch sử ngành Thiết kế đào tạo

Tóm tắt lịch sử ngành Thiết kế đòa tạo

2.1 Những năm 1940

Thiết kế đào tạo bắt đầu xuất hiện trong Thế chiến II khi nhiều nhà tâm lý học và chuyên gia giáo dục được yêu cầu tạo ra tài liệu đào tạo hàng loạt cho hàng nghìn binh sĩ. Các bài kiểm tra cũng được thực hiện trong thời gian này để đánh giá khả năng của người học.

Một trong những thành tựu đáng chú ý trong giai đoạn này là sự ra đời của mô hình “Cone of Experience” của Edgar Dale. Mô hình này chứng minh mối quan hệ giữa tính cụ thể và tính trừu tượng của các trải nghiệm học tập. Trong mô hình này, bạn chia nhỏ quá trình tiến triển của người học thành thực hiện, quan sát, lắng nghe, đọc và hình dung.

Những nỗ lực nghiên cứu và phát triển trong thời kỳ này đã đặt nền tảng cho sự phát triển của Instructional như một ngành học chuyên biệt, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo.

2.2 Những năm 1950

Năm 1954: B. F. Skinner công bố bài báo “The Science of Learning and the Art of Teaching“, đã đưa ra khái niệm chia nhỏ các chủ đề phức tạp thành các phần nhỏ hơn, dễ quản lý hơn. Ở đây, Skinner đề xuất rằng các tài liệu hướng dẫn hiệu quả nên bao gồm tự điều chỉnh tốc độ, các bước nhỏ hơn, nhiều câu hỏi cho người học và phản hồi ngay lập tức.

Năm 1956: Benjamin Bloom phát triển “Taxonomy of Educational Objectives – Phân loại mục tiêu đào tạo“. Đây là hệ thống đầu tiên chia nhỏ việc học thành ba phạm vi: nhận thức (kiến thức và kỹ năng tinh thần), tình cảm (thái độ và cảm xúc) và thần kinh vận động (kỹ năng thủ công và thể chất). Sau đó, ông đã phát triển thành mô hình “Thang phân loại Bloom” được sử dụng phổ biến hiện nay.

Xem thêm: Thang phân loại Bloom là gì? Ứng dụng ra sao trong thiết kế đào tạo?

2.3 Những năm 1960

Trong suốt những năm 60, phương pháp luận thiết kế đào tạo bắt đầu có hình thái chính thức hơn. Năm 1962, Robert F. Mager đã giới thiệu ý tưởng về “mục tiêu học tập” trong bài báo của ông: “Preparing Objectives for Programmed Instruction“.

Năm 1965, Robert Gagne đã xuất bản “The Conditions of Learning – Các Điều kiện Học Tập”. Bài viết này đã mô tả một số nguyên tắc đào tạo cơ bản. Gagne đã phác thảo năm kết quả học tập (lời nói, trí tuệ, nhận thức, thái độ và vận động).

Nhờ đó, ông cũng đưa ra “9 sự kiện của Gagne”. Mô hình này cho chúng ta thấy rằng có nhiều bước khác nhau trong quá trình học tập:

  • Kích thích sự chú ý
  • Nêu rõ mục tiêu học tập
  • Gợi nhớ kiến thức
  • Trình bày nội dung
  • Cung cấp hướng dẫn
  • Cung cấp cơ hội thực hành
  • Cung cấp phản hồi
  • Đánh giá hiệu suất
  • Tăng cường chuyển giao và ghi nhớ

Xem chi tiết: Ứng dụng “9 sự kiện của Gagne” trong Thiết kế Đào tạo

Những lý thuyết quan trọng này đã cung cấp nền tảng cho thiết kế đào tạo như hiện tại.

2.4 Những năm 1970

Những năm 70 đáng chú ý với sự gia tăng của các mô hình thiết kế đào tạo mới. Nôt bật và quan trọng nhất trong những mô hình đó này là mô hình ADDIE. Trung tâm Công nghệ Giáo dục tại Đại học Bang Florida đã phát triển khung thiết kế đào tạo này cho Quân đội Hoa Kỳ.

Kể từ đó, mô hình ADDIE được áp dụng trong nhiều bối cảnh đào tạo khác nhau. Cho đến ngày nay, nó vẫn phổ biến trong không gian đào tạo và phát triển của doanh nghiệp.

Xem thêm: Mô Hình ADDIE – Bí Quyết Thành Công Trong Thiết Kế Đào Tạo

2.6 Những năm 1980

Những phát triển nhanh chóng về công nghệ máy tính đã dẫn đến sự ra đời của đào tạo dựa trên máy tính. Lần đầu tiên, máy tính bắt đầu có vai trò trong lớp học. Các trò chơi máy tính “Giáo dục” như Gertrude’s Secrets, Math Rabbit,… bắt đầu nổi tiếng. Đó là những hạt giống đã được gieo mầm cho sự phát triển của E-learning hiện nay.

Hệ thống máy tính PLATO của Đại học Illinois là một trong những trường hợp phổ biến đầu tiên của việc tích hợp máy tính vào đào tạo. Nó cung cấp tài liệu khóa học trên một loạt các môn học cho sinh viên đại học.

2.7 Những năm 1990

Các nhóm Learning & Development bắt đầu tích hợp “Piaget’s Constructivist Theory ” vào các trải nghiệm học tập, mô tả việc học là một quá trình năng động chứ không phải thụ động. Điều này nhấn mạnh hơn vào việc tạo ra các môi trường hấp dẫn, nơi học sinh chủ động xây dựng sự hiểu biết của riêng mình.

Nguyên mẫu nhanh (Rapid prototyping) cũng lần đầu tiên được thấy trong những năm 1990. Trong quá trình này, tài liệu đào tạo được tạo mẫu nhanh chóng và sau đó được sửa đổi thông qua thử nghiệm và lặp lại nhanh chóng.

Cùng lúc đó, đào tạo dựa trên Máy tính (CBT) được cung cấp thông qua CD-ROM trở thành một phương tiện phổ biến để cung cấp đào tạo tương tác.

2.8 Những năm 2000

Học tập trực tuyến lần đầu tiên xuất hiện vào năm 1982, trải qua sự phát triển ổn định trong môi trường giáo dục. Cuối cùng, vào năm 1999, chuyên gia công nghệ giáo dục Elliott Masie đã đặt ra thuật ngữ “E-Learning“.

Xem thêm: E-Learning là gì? Những ưu điểm và xu hướng E-learning hiện nay

Với sự phát triển áp dụng rộng rãi internet, các nền tảng E-learning cuối cùng đã trở nên phổ biến. Những tiến bộ trong công nghệ có nghĩa là có thể tạo ra các mô phỏng cực kỳ hiệu quả và trải nghiệm học tập thực sự cá nhân hóa.

Với việc chơi game trở nên phổ biến, vào năm 2002, một nhà thiết kế trò chơi tên là Nick Pelling lần đầu tiên đặt ra thuật ngữ “gamification“. Thuật ngữ này mô tả việc áp dụng cơ chế trò chơi vào các tình huống không phải trò chơi. Ngay sau đó, ứng dụng Gamification vào đào tạo đã dẫn đến sự gia tăng người học tham gia và cải thiện kết quả học tập.

Xem thêm: Gamification là gì? Cách ứng dụng Gamification trong eLearning

2.9 Từ năm 2010 đến nay

Các chuyên ngành “Learning Design and Technology – Thiết kế và Công nghệ Học tập” bắt đầu được cung cấp không gian học tập tại các trường đại học. Trong khi đó, phần mềm chuyên biệt cho E-learning được phát triển cho cho phép những người không cần có nền tảng IT và Design tạo ra nội dung bài giảng hấp dẫn.

Điều này dẫn đến sự gia tăng nhu cầu tuyển dụng về các nhà thiết kế đào tạo có thể mang lại một cách tiếp cận có hệ thống cho sản xuất bài giảng E-learning. Qua nhiều năm, chất lượng của học tập trực tuyến đã được cải thiện đáng kể.

Do sự gia tăng của học tập di động và phương tiện truyền thông xã hội đã khiến quy mô của các khóa học hiện nay đã bắt đầu thu nhỏ lại bằng phương pháp học tập Microlearning. Và Blended learning cũng được sử dụng phổ biến cả trong giáo dục và đào tạo tại doanh nghiệp.

Tìm hiểu thêm:

Microlearning là gì? Lợi ích, hạn chế, ví dụ và cách áp dụng trong đào tạo nhân sự.

Blended Learning là gì? Các mô hình và lợi ích của Blended Learning

3. Xu hướng phát triển ngành Thiết kế đào tạo

Xu hướng ngành Thiết kế đào tạo hiện nay

Ngày nay, tài liệu đào tạo được cá nhân hóa và tập trung vào người học nhiều hơn nhờ “Bigdata” và phân tích. Trọng tâm không chỉ là kết quả học tập mà còn là trải nghiệm tổng thể của người học. Cách tiếp cận này đã tạo ra Thiết kế trải nghiệm học tập (LXD), tập trung vào quá trình tạo ra trải nghiệm học tập cho phép người học đạt được kết quả học tập mong muốn.

Thiết kế đào tạo sẽ tiếp tục phát triển với những tiến bộ của công nghệ, chẳng hạn như trí tuệ nhân tạo (AI), VR/AR và Gamification. Những công nghệ này không chỉ giúp cải thiện hiệu quả đào tạo mà còn mở ra những cơ hội mới cho giáo dục, tạo ra môi trường học tập nhập vai và học tập thích ứng.

Xem thêm:

LXD (Learning Experience Design) là gì? Sự khác biệt giữa LXD và ID

Adaptive learning là gì? Ứng dụng Học tập thích ứng trong đào tạo?

4. Những mô hình quan trọng trong Thiết kế đào tạo

Những mô hình thiết kế đào tạo quan trọng

Lĩnh vực thiết kế đào tạo có lịch sử hơn 80 năm phát triển lâu dài, phạm vi lý thuyết và mô hình thiết kế đào tạo ngoài kia rất đa dạng, với nhiều yếu tố và ý tưởng vay mượn từ nhau.

Tuy nhiên, có ba mô hình chính mà bạn nên làm quen nếu bạn đang tìm hiểu cách trở thành một nhà thiết kế đào tạo:

  • Mô hình ADDIE: Đây là một mô hình tuần tự, gồm 5 giai đoạn: Phân tích, Thiết kế, Phát triển, Thực hiện và Đánh giá. Mô hình này cung cấp một khung làm việc rõ ràng để xây dựng các chương trình đào tạo hiệu quả, từ việc xác định nhu cầu học tập đến đánh giá kết quả cuối cùng.

    Xem chi tiết: Mô Hình ADDIE – Bí Quyết Thành Công Trong Thiết Kế Đào Tạo
  • Mô hình Dick và Carey: Mô hình này cung cấp một khung tổng quan cho việc thực hiện các sáng kiến học tập. Nó xem xét cả người học, người giảng dạy và các tài liệu học tập. Mô hình này gồm 9 bước chi tiết, từ việc xác định mục tiêu đến đánh giá cuối cùng.

5. Kết luận

Thiết kế đào tạo đã chứng minh được tầm quan trọng không thể thiếu trong việc nâng cao hiệu quả đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Từ những khởi đầu khiêm tốn, ngành học này đã không ngừng đổi mới và thích ứng với sự phát triển của công nghệ và xã hội. Nhờ vào những đóng góp của các chuyên gia, thiết kế đào tạo đã trở thành một ngành học đa dạng và đầy tiềm năng, góp phần tạo ra những trải nghiệm học tập hiệu quả và thú vị.

Trong tương lai, với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo và các công nghệ mới, thiết kế đào tạo hứa hẹn sẽ còn tiếp tục phát triển mạnh mẽ, mang đến những đột phá mới trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.

Theo dõi các kênh của Nettop để cập nhật thêm nhiều kiến thức về Thiết kế đào tạo và e-learning nhé:

Tham gia Cộng đồng Articulate Storyline & Thiết kế eLearning pro để trao đổi, học hỏi và chia sẻ những điều thú vị về thiết kế đào tạo & e-Learning.

Nếu bạn đang quan tâm đến giải pháp E-learning hay các giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo cho tổ chức của mình, liên hệ Nettop để được tư vấn và hỗ trợ sớm nhất qua email: nettopco@gmail.com hoặc hotline: 0912.27.27.25

5/5 - (1 bình chọn)
Please follow and like us:

Viết một bình luận