Khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần trở thành một “trợ lý”, một “đồng nghiệp siêu năng lực” hỗ trợ cho việc viết nội dung, phân tích dữ liệu, lập kế hoạch và thậm chí là tư vấn chiến lược thì các phòng đào tạo (L&D) buộc phải trả lời một câu hỏi căn bản:
Chúng ta đang đào tạo con người để làm gì?
Liệu mục tiêu đào tạo vẫn chỉ là tăng năng suất, chuẩn hóa kỹ năng, giảm sai sót? Hay chúng ta cần chuyển mình để làm một việc cao hơn: giữ lại những gì khiến con người không thể thay thế?
Đây không còn là câu chuyện viễn tưởng. Đó là thách thức thực tế mà mọi doanh nghiệp, mọi giám đốc L&D đang phải đối mặt. Và mô hình EPOCH do MIT Sloan đề xuất đang trở thành kim chỉ nam để trả lời câu hỏi lớn:
Làm sao để đào tạo được những con người không bị thay thế bởi AI – mà còn biết cách dẫn dắt nó?
1. MÔ HÌNH EPOCH: 5 NHÓM NĂNG LỰC CON NGƯỜI KHÔNG THỂ THAY THẾ BỞI AI
Mô hình EPOCH (Empathy, Presence, Opinion, Creativity, Hope) không chỉ là danh sách kỹ năng mới, mà là tuyên ngôn về những giá trị con người cần được giành lại trong thời AI:
1. Empathy & Emotional Intelligence – Thấu hiểu và xây dựng quan hệ đối nhân: Biết nhận diện cảm xúc của người khác, phản hồi tinh tế, tạo ra sự gắn kết đỉnh hình trong môi trường số.
2. Presence, Networking & Connectedness – Hiện diện có ý thức và kết nối xã hội chân thật: Xây dựng mối quan hệ dài hạn, góp phần vào sự lan tỏa giá trị của doanh nghiệp và cộng đồng.
3. Opinion, Judgment & Ethics – Tư duy phản biện đạo đức: Ra quyết định có căn cứ, trách nhiệm và tôn trọng đạo đức nghề nghiệp. Biết nói “KHÔNG” khi cần thiết.
4. Creativity & Imagination – Sáng tạo nguyên bản và tưởng tượng: Tạo ra ý tưởng mới vượt ra ngoài dữ liệu huấn luyện của AI. Gắn kết sáng tạo với ngữ cảm và khát vọng.
5. Hope, Vision & Leadership – Truyền cảm hứng và dẫn dắt: Thể hiện khả năng nhìn xa, gắn giá trị cá nhân với tương lai của tổ chức. Dẫn dắt không chỉ vì KPI mà vì tốt đẹp chung.
2. ỨNG DỤNG EPOCH VÀO CHIẾN LƯỢC L&D TRONG DOANH NGHIỆP
2.1. Cập nhật lại khung năng lực tổ chức theo EPOCH
Thực trạng: Nhiều doanh nghiệp vẫn dùng các khung năng lực kỹ thuật, khiến AI dễ dàng thay thế nhân sự ở cấp độ thao tác và vận hành.
Giải pháp:
- Ánh xạ từng vị trí nhân sự với 5 nhóm năng lực theo mô hình EPOCH
- Thêm tiêu chí “phán đoán có đạo đức”, “khả năng truyền cảm hứng” hay “tư duy phản biện” vào mô tả công việc
- Sử dụng EPOCH như một phần của khung Competency Framework
Lợi ích: Tăng khả năng nhận diện nhân sự tiềm năng dài hạn, nuôi dưỡng năng lực lãnh đạo từ bên trong.
2.2. Thiết kế lại chương trình đào tạo theo cấu trúc EPOCH
Vấn đề: Các khóa học nội bộ thường tách biệt giữa nội dung chuyên môn và kỹ năng con người.
Giải pháp:
- Đưa nội dung về cảm xúc (Empathy) vào khoá teamwork
- Thêm phiên phản chiếu mục đích cá nhân (Hope) vào lớp định hướng nghề nghiệp
- Lồng ghép phân tích đạo đức (Judgment) vào các tình huống mô phỏng thực tế
- Sử dụng hoạt động sáng tạo và trí tưởng tượng (Creativity) trong giải quyết vấn đề
Gợi ý cấu trúc: 70% chuyên môn + 30% năng lực EPOCH – vừa tăng hiệu quả, vừa tăng kết nối.
2.3. Phát triển Leadership track dựa trên EPOCH
Thách thức: Nhà lãnh đạo cần khả năng vượt qua số liệu, giữ được chất người để tạo ảnh hưởng bền vững.
Hành động:
- Xây dựng lộ trình phát triển lãnh đạo theo 5 năng lực EPOCH
- Module gợi ý: “Lãnh đạo bằng sự hiện diện”, “Đưa ra quyết định có đạo đức dưới áp lực dữ liệu”
- Gắn EPOCH vào tiêu chí bổ nhiệm và đánh giá lãnh đạo
Kết quả: Đội ngũ lãnh đạo biết cân bằng giữa hiệu suất – cảm xúc – giá trị, đủ bản lĩnh dẫn dắt tổ chức trong thời đại AI.
Xem thêm: 5 bước xây dựng chiến lược L&D hiệu quả cho doanh nghiệp
3. KẾT LUẬN: ĐÀO TẠO KHÔNG CHỈ ĐỂ GIỎI MÀ ĐỂ KHÔNG THỂ BỊ THAY THẾ
Khi AI ngày càng giỏi kỹ năng, con người phải mạnh hơn ở bản chất. Mô hình EPOCH không chỉ là một công cụ, mà là lời nhắc: đào tạo nên bắt đầu từ con người thật, chứ không phải từ công cụ mới.
Hãy để L&D là nơi không chỉ truyền đạt kiến thức mà nuôi dưỡng những phẩm chất không thể mô phỏng.
Xem thêm: Ứng dụng AI Trong L&D: Lợi ích và Thách thức
Tham gia cộng đồng: Cộng đồng Articulate Storyline & Thiết kế eLearning pro để trao đổi và cập nhật thêm kiến thức về đào tạo và thiết kế eLearning!
Liên hệ với Nettop